احادیث

2 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: اَلْمُسْلِمُ اَخُوا لْمُسْلِمِ وَلايَحِلُّ لِمُسْلِمٍ باعَ مِنْ اَخِيهِ بَيْعا فِيهِ عَيْبٌ اِلاّبَيَّنَهُ.

رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: مسلمان با مسلمان بـرادر است و جايز نيست به برادرش چيز معيوبى را بفروشد مگر آنكه به او اعـلام نمايد.

غشّ در معامله

3 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: يا صَاحِبَ الطَّعامِ، اَسْفَلُ هذا مِثْلُ اَعْلاهُ؟ مَن غَشَّ الْمُسْلِمينَ، فَلَيْسَ مِنْهُمْ.

رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: اى خواروبارفروش، زير اين‏كالا همانند روى آن است؟ هركس به مسلمانان خيانت كند مسلمان نيست.

دخالت درمعامله مؤمن

4 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: لايَبِعْ بَعْضُكُمْ عَلى بَيْعِ اَخِيهِ.

رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: هيچ يك از شما وارد معامله برادر دينى خود نشود.

آرزوى گرانى

5 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: مَنْ تَمَنّى عَلى اُمَّتِى الْغَلاءَ لَيْلَةً وَاحِدَةً اَحْبَطَ اللّه‏ُ عَمَلَهُ اَرْبَعينَ سَنَةً.

رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: هركس يك شب در آرزوى گرانى براى امت من باشد خداوند اعمال چهل ساله او را تباه خواهد كرد.

بازرگان راستگو

6 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: اَلتّـاجِرُ الصَّـدُوقُ تَحْتَ ظِلِّ الْعَرْشِ يَوْمَ الْقِيامَةِ.

پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: بـازرگان راستـگو روز قيامت در سايه حمايت خداست.

تجارت وشهادت

7 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: اَلتّاجِرُ الاَْمينُ الصَّدُوقُ الْمُسْلِمُ مَعَ الشُّهَـداءِ يَوْمَ الْقيـامَةِ.

پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: بازرگان امين و راستگو و مسلمان روز قيامت با شهيدان خواهد بود.

توزين و كالا

8 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: يا وَزّانُ، زِنْ وَارْجَـحْ.

پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: اى توزين‏گر! وزن كن و اندكى بيفزاى.

خطر در كمين تجّار

9 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: يا مَعْشَرَ التُّجَارِ إنَّ التُّجَارَ يُبْعَثُونَ فُجّارا اِلاّ مَنِ اتَّقَى اللّه‏َ وَ بَرَّ وَصَدَقَ.

پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: هان اى بازرگانان! همانا بازرگانان در قيامت گنهكار برانگيخته مى‏شوند مگر كسى كه تقـواى الهى پيشـه كند، نيكويى كند و راستگو باشد.

فسخ معامله

10 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: مَنْ اَقالَ نادِما اَقالَهُ اللّه‏ُ يَوْمَ الْقِيامَةِ.

پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: هركس معامله شخص پشيمانى را فسخ كند، خـداونـد روز قيـامت از گنـاهان او بـگذرد.

آفات تجارت

11 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: مَنْ باعَ وَاشْتَرى فَلْيَجْتَنِبْ خَمْسَ خِصالٍ وَاِلاّ فَلا يَبِيعَنَّ وَلا يَشْتَرِيَنَّ: الرِّبا، وَالْحَلْفَ وَكِتْمانَ الْعَيْبِ وَالْحَمْدَ اِذا باعَ وَالذَّمَّ اِذَا اشْتَرى.

پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: سوداگر وبازرگان بايد از پنج خصلت دورى گزيند وگرنه داد و ستد نكند: 1 ـ رباخوارى 2 ـ سوگندخوردن 3 ـ نهان داشتن عيب‏ها 4 ـ ستايش كالا هنگام فروش 5 ـ نكوهش هنگام خريد.

ربــاخـوارى

12 عَنِ النَّبِىِّ صلي الله عليه و آله: شَرُّ الْكَسْبِ كَسْبُ الرِّبا.

پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: بـدتـرين درآمــدهـا، درآمدى است كه از راه ربا به دست آيد.

فروش انسانها

13 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: اِنَّ اللّه‏َ غـافِرُ كُلِّ ذَنْبٍ اِلاّ مَنْ جَحَدَ مَهْرا اَوِا غْتَصَبَ اَجِيرا اجَرَهُ اَوباعَ رَجُـلاً حُرّا.

رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: خـداوند تمام گنـاهان را مى‏آمـرزد، مگر كسى كه مهر زنى را نپردازد، مزد كارگرى را ندهد و شخص آزادى را بفروشد.

سوء استفاده از اعتماد مشترى

14 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: غَبْنُ الْمُسْتَرْسِلِ رِبا.

پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: مغبون ساختن كسى كه كار را به انصاف خود انسان سپرده، حكم رباخوارى دارد.

زشتى احتكار

15 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: اَيُّما رَجُلٍ اشْتَرى طَعاما فَكَبَسَهُ اَرْبَعِينَ صَباحا، يُريُد بِهِ غَلاءَ الْمُسْلِمِينَ ثُمَّ باعَهُ فَتَصَدَّقَ بِثَمَنِهِ، لَمْ يَكُنْ كَفّارَةً لِما صَنَعَ.

پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: هركس مواد خواركى بخرد وچهل روز براى ايجاد گرانى نگهدارد، سپس بفروشد وقيمت آن را در راه خدا صدقه بدهد، كفّاره احتكارش حساب نمى‏شود.

وارد كننده كالا

16 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: اَلْجالِبُ مَرْزُوقٌ وَالْمُحْتَكِرُ مَلْعُونٌ.

رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: وارد كننده «از لُطف و رحمت الهى» بهـره‏مـند مى‏گـردد و احتكار كننده ملعون است.

اختيار فسخ

17 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: اَلْبَيِّعانِ بِالْخِيارِ حَتّىَ يَفْتَرِقا.

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: مشترى و فروشنده تا از هم جدا نشده‏اند اختـيار فسـخ دارنـد.

دخالت در معامله ديگران

18 نَهى رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: اَنْ يَدْخُلَ الرَّجُلُ فِى سَوْمِ اَخِيهِ الْمُسْلِمِ.

رسول خدا صلي الله عليه و آله نهى فرمود: از اينكه كسى در معـامله بـرادر مسلمان خود وارد شود.

تجارت و سوگند

19 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: وَيْلٌ لِتُجّارِ اُمَّتِى مِنْ لا وَاللّه‏ِ وَبَلى وَاللّه‏ِ وَوَيْلٌ لِصُنّاعِ اُمَّتِى مِنَ الْيَوْمِ وَغَدا.

رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: واى بـر بازرگانان اُمّـت مـن از «نه بـه خـدا» و «آرى به خـدا» گفـتن. و واى بر صنعتـگران اُمّت من از «امروز وفـردا» كردن.

سوء استفاده از اضطرار مردم

20 عَنْ اَمِيرِالْمُؤمِنينَ عليه ‏السلام: نَهى رَسُولُ اللّه‏ِ عَنْ بَيْعِ الْمُضْطَرِّينَ.

امام على عليه ‏السلامفرمود: رسول خدا صلي الله عليه و آله از خريد (اجحاف گرانه) اموال اشخاص كه ناچـار به فروش شده‏اند منـع فرموده است.

تقلب در گوشت فروشى

21 عَنْ عَلِىّ عليه ‏السلام أَنَّهُ دَخَلَ السُّوقَ فَقالَ: يا مَعْشَـرَ اللَّحّامينَ ! مَنْ نَفَخَ مِنْكُمْ فِى اللَّحْمِ فَلَيْسَ مِنّا.

امام على عليه ‏السلام وارد بازار شد و فرمود: هـان اى گوشت فروشـان ! هركس در گوشت بِدَمَد و آن را چاق نشان دهد از مـا (مسلمانان) نيـست.

فروش پوست درندگان

22 عَنْ اَميرِالْمُؤْمِنينَ عليه ‏السلام: مِنَ السُّحْتِ ثَمَنُ جُلُودِ السِّباعِ.

امام على عليه ‏السلام فرمود: بهاى پوست درندگان حرام است.

احتكار

23 قالَ عَلِىٌّ عليه ‏السلام: اَلاِْحْـتِــكارُ شِيمَةُ الاَْشْرارِ.

امام على عليه ‏السلام فرمود: احـتـــــكار راه و رسم اشرار است.

خريد و فروش مشروبات

24 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: لَعَـنَ اللّه‏ُ الْخَمْرَ وَ عاصِرَها وَ غارِسَها وَ شارِبَها وَساقِيَها وَبايِعها وَ مُشْتَرِيها وَ اكِلَ ثَمَنِها وَحامِلَها وَالَْمحْمُولَ اِلَيْهِ.

رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: خداوند لعن كرده است مشروب وفشارنده آن و كارنده درخت آن ونوشنده آن وساقى وفروشنده آن وخريدار وخورنده پول آن وحامل‏آن را وكسى را كه به سوى او مى‏برند.

افزايش كاذب قيمت

25 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: أَلنـّاجِشُ خـائِنٌ.

رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: كسى كه قيمت جنسى را بالا مى‏برد بدون آنكه قصد خريد داشته باشد، خـائن اسـت.

تحقيق در مورد قيمت

26 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: اَلْمَغْبُونُ لا مَحْمُودٌ وَلامَأْجُورٌ.

پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: كسى كه مغبون مى‏شود نه نـزد خلق پسـنديده اسـت و نه نزد خدا داراى پاداش مى‏باشد.

خريد و فروش كالاى مسروقه

27 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: مَنِ اشْتَرى خِيانَةً وَهُوَ يَعْلَمُ فَهُـو كَالَّذى خـانَها.

رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: هركس دانسته اموال مسروقه‏اى را بخرد همانند خودِ خـائن است.

قرض بدون تصميم پرداخت

28 قَالَ الصَادِقُ عليه ‏السلام: اَلسُّرّاقُ ثَلاثَةٌ: مانِعُ الزَّكاةِ وَمُسْتَحِلُّ مُهُوِر النِّسآءِ وَكَذلِكَ مَنِ اسْتَدانَ وَلَمْ يَنْوِقَضائَهُ.

امام صادق عليه ‏السلامفرمود: دزدان سه دسته‏اند: 1 ـ آنكه زكات نپردازد 2 ـ آنكه مهر زنان را ندهد 3 ـ آنكه قرض بگيرد و تصميم پرداخت نداشته باشد.

وفادارى نسبت به معاملات

29 عَنِ الصّادِقِ عليه ‏السلام: اَلْمُسْلِمُونَ عِنْدَ شُرُوطِهِمْ اِلاّ ما خالَفَ كتابَ اللّه‏ِ.

امام صادق عليه ‏السلامفرمود: مسلمانان به قراردادهاى خود وفادارند مگر شرطى كه بر خلاف قـرآن باشد.

فروش به كمك سوگند

30 قالَ الصّادِقُ عليه ‏السلام: اِنَّ اللّه‏َ لَيُبْغِضُ الْمُنْفِقَ سَلْعَتَهُ بِالْأَيْمانَ.

امام صادق عليه ‏السلامفرمود: همانا كسى كه با كمك قسم كالاى خـود را بفروشـد مورد خشم خـداست.

خشكسالى وكم فروشى

31 قالَ عَلِىٌّ عليه ‏السلام: اِذا طُفِّفَتِ الْمَكاييلُ اَخَذَهُمُ اللّه‏ُ بِالسِّنِينَ وَالْقَحْطِ.

امام على عليه ‏السلامفرمود: وقتى پيمـانه‏ها را كاهـش دهـند خداوند ايشان راگرفتار قحط و كمبود مى‏سازد.

بازرگان راستگو

32 قالَ الصّادِقُ عليه ‏السلام: ثَلاثَةٌ يُدْخِلُهُمُ اللّه‏ُ الْجَنَّةَ بِغَيْرِحِسابٍ: اِمامٌ عادِلٌ وَتاجِرٌصَدُوقٌ وَشَيْخٌ اَفْنى عُمْرَهُ فِى‏طاعَةِ اللّه‏ِ.

امام صادق عليه ‏السلامفرمود: خداوند سه‏كس را بدون حسابرسى به بهشت مى‏برد: 1 ـ پيشواى عادل 2 ـ بازرگان راستگو 3 ـ پيرى كه عُمر خود را در اطاعت خدا گذرانيده باشد.

فقه و تجارت

33 قالَ عَلِىٌّ عليه ‏السلام: يا مَعْشَرَ التُّجّارِ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجرُ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ.

امام على عليه ‏السلامفرمود: اى بازرگانان، اوّل فقاهت (دين‏شناسى) سپس تجارت، اوّل فقاهت سپس تجارت، اوّل فقاهت سپس تجارت.

تجارت و خِردورزى

34 قالَ الصّادِقُ عليه ‏السلام: التِّجــارَةُ تَزيِدُ فِى الْعَقْلِ.

امام صادق عليه ‏السلامفرمود: تـجــارت مايه افزونى خرد است.

تجارت با خدا

35 قالَ عَلِىٌّ عليه ‏السلام: لاتِجـارَةَ كَالْعَمَلِ الصّالِحِ وَلارِبْـحَ كَالثَّـوابِ.

امام على عليه ‏السلامفرمود: هيچ تجارتى همانند عمل صالح نيست و هيچ سودى مانند پاداش الهى نيست.

تاجر ترسو

36 قالَ عَلِىٌّ عليه ‏السلام: اَلتّاجِرُ الْجَبـانُ مَحْـرُومٌ وَالتّاجِرُ الْجَسُورُ مَرْزُوقٌ.

على عليه ‏السلام فرمود: بازرگان ترسو محروم است و بازرگان شجـاع بهره‏مند.

پس گرفتن كالا

37 قالَ الصّادِقُ عليه ‏السلام: اَرْبَعَةٌ يَنْظُرُ اللّه‏ُ عَزَّوَجَلَّ اِلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ: مَنْ اَقالَ نادِما، اَوْ اَغاثَ لَهْفانا، اَوْ اَعْتَقَ نَسَمَةً، اَوْ زَوَّجَ عَزَبا.

امام صادق عليه ‏السلامفرمود: چهار كس در روز قيامت مورد توجّه خداوندند: 1 ـ كسى‏كه خريد وفروش شخص نادمى را فسخ‏كند. 2 ـ آنكه اندوه‏زده‏اى را فريادرسى كند . 3 ـ كسى كه برده‏اى را آزاد سازد . 4 ـ كسى كه زن ويا مرد بى‏همسرى را همسر دهد.