پسر و دختر چه هستند؟
2 امام صادق عليه السلام: اَلْبَناتُ حَسَناتٌ وَ الْبَنُونَ نِعْمَةٌ. فَالـْحَسَناتُ يُثابُ عَلَيْها وَ النِّعْمَةُ يُسْأَلُ عَنْها.
امام صادق عليه السلام: دختران نيكيهايى هستند كه در برابر آن پاداش داده مىشود. و پسران همچون نعمتى هستند كه از آن بازخواست مىشود.
فرزند سالم، فرزند سالم
3 هرگاه به امام سجاد عليه السلام مژده مىدادند كه داراى فرزند شده است، پيش از آنكه بپرسند پسر است يا دختر، مىپرسيدند! آيا سالم است؟ و هنگامى كه مىفهميدند سالم است، مىفرمودند: اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى لَمْ يَخْلُقْ مِنّى خَلْقًا مُشَوَّهًا.
هرگاه به امام سجاد عليه السلام مژده مىدادند كه داراى فرزند شده است، پيش از آنكه بپرسند پسر است يا دختر، مىپرسيدند! آيا سالم است؟ و هنگامى كه مىفهميدند سالم است، مىفرمودند: سپاس از آنِ خدايى است كه از من آفريدهاى ناسالم نيافريده است.
اين شير، چه با بركت است!
4 امام اميرمؤمنان على عليه السلام: ما مِنْ لَبَنٍ رُضِعَ بِهِ الصَّبِىُّ أَعْظَمَ بَرَكَةٍ عَلَيْهِ مِنْ لَبَنِ أُمّـِهِ.
امام اميرمؤمنان على عليه السلام: هر شيرى هم كه به كودك داده شود، باز هم براى او با بركتتر از شير مادرش نيست.
از هر دو شيرش بده
5 امام صادق عليه السلام به «اُمّ اسحاق» كه پسر خود را شير مىداد، فرمود: يا أُمَّ إِسْحاقٍ! لاتُرْضِعيهِ مِنْ ثَدْىٍ واحِدٍ وَ أَرْضِعيهِ مِنْ كِلَيْهِمايَكُونُ أَحَدُهُما طَعامًا وَ ا لْأخَرُ شَرابًا.
امام صادق عليه السلام به «اُمّ اسحاق» كه پسر خود را شير مىداد، فرمود: اى اُمّ اسحاق! تنها از يك پستان او را شيرنده، بلكه از هر دو به وى را شير بده، زيرا در يكى از آنها خوراك و در ديگرى نوشيدنى نهفته است.
چـرا مـرا مىزنـى؟
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: نوزادان خود را به سبب گريهشان كتك نزنيد.
پيش از تولد بگذار نام را
امام اميرمؤمنان على عليه السلام: فرزندان خويش را، پيش از آنكه متولد شوند، نامگذارى كنيد.
اين نامهاى چه زيباست!
8 پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: سَمُّوا أَوْلادَكُمْ أَسْمآءَ الْأَنْبِيآءِ وَ أَحْسَنُ الْأَسْمآءِ عَبْدُاللّهِ وَ عَبْدُالرَّحْمنِ.
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: فرزندانتان را به نامهاى پيامبران نامگذارى كنيد. و زيباترين نامها «عبدالله» و «عبدالرحمن» هستند.
بنازم اين نام را!
9 پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: إِذا سَمَّيْتُمُ الْوَلَدَ مُحَمَّدًا فَأَكْرِمُوهُ وَ أَوْسِعُوا لَهُ فِىالْمَجْلِسِ وَ لاتَقْبَحُوا لَهُ وَجْهًا.
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: هرگاه نام فرزند را «محمد» گذاشتيد، به او احترام بگذاريد؛ برايش جا باز كنيد؛ و با وى ترشرويى نكنيد.
اى گوهر اشكها بريزيد
10 امام صادق عليه السلام به شخصى كه نام دخترش را «فاطمه» نهاده بود، فرمودند: ...إِذا سَمَّيْتَها فاطِمَةَ فَلاتَسُبُّها وَ لاتَلْعَنْها وَ لاتَضْرِبْها.
امام صادق عليه السلام به شخصى كه نام دخترش را «فاطمه» نهاده بود، فرمودند: اكنون كه نام او را «فاطمه» نهادهاى، دشنامش نده؛ نفرينش نكن؛ و كتكش نزن.
چه عيبى دارد؟
11 پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: مَنْ كانَ لَهُ أُنْثى فَلَمْ يُبِدْها وَ لَمْ يُهِنْها وَ لَمْ يُؤْثِرْ وَلَدَهُ عَلَيْها أَدْخَلَهُ اللّهُ الْجَنَّةَ.
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: هركس دخترى داشته باشد كه او را تباه نسازد؛ و خوارش نكند؛ و پسرش را بر وى برترى ندهد، خدا او را به بهشت مىبرد.
حقوق من چند چيز است
12 پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: مِنْ حَقِّ الْوَلَدِ عَلى والِدِهِ ثَلاثَةٌ: يُحْسِنُ اسْمَهُ وَيُعَلِّمُهُ الـْكِتابَةَ وَيُزَوِّجُهُ إِذا بَلَغَ.
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: از جمله حقوق فرزند بر پدرش اين سه چيزند: نام نيكو بر او گذارد؛ نوشتن را به وى بياموزد؛ و هنگامى كه بالغ شد، همسرش دهد.
اى پدرم! حقوق من اين است
13 پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: حَقُّ الْوَلَدِ عَلى والِدِهِ أَنْ يُحَسِنَ اسْمَهُ وَأَدَبَهُ وَيَضَعَهُ مَوْضِعًا صالِحًا.
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: حق فرزند بر پدرش اين است: نام نيكو براى او برگزيند؛ ادب وى را نيكو كنـد؛ و در جايـگاه شايستهاى قرارش دهد.
هفتسال اين؛ و هفتسال آن
14 پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: اَلْوَلَدُ سَيِّدٌ سَبْعَ سِنينَ وَعَبْدٌ سَبْعَ سِنينَ وَوَزيرٌ سَبْعَ سِنينَ... .
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: فرزند هفت سال سَروَر است؛ هفت سال بنده [و فرمانبردار] است؛ و هفت سال ياور است.
هر هفت سال، به كارى
15 امام اميرمؤمنان على عليه السلام: يُرَبَّى الصَّبِىُّ سَـبْعًا وَ يـُؤَدَّبُ سَـبْعًا وَ يُسْتَخْدَمُ سَـبْعًا... .
امام اميرمؤمنان على عليه السلام: كودك هفت سال تربيت مىشود؛ هفت سال ادب مىآموزد؛ و هفت سال به كار گرفته مىشود.
دانش دين، دانش دين
16 امام صادق عليه السلام: اَلْغُلامُ يَلْعَبُ سَبْعَ سِنينَ وَيَتَعـَلَّمُ الْكِتابَ سَبْعَ سِنينَ وَيَتَعَلَّمُ الْحَلالَ وَالْحَرامَ سَبْعَ سِنينَ.
امام صادق عليه السلام: پسر بچه هفت سال بازى مىكند؛ هفت سال نوشتن را فرا مىگيرد؛ و هفت سال حلال و حرام را مىآموزد.
با او تو دَمساز باش
17 پيامبر صلي الله عليه و آله: رَحِمَ اللّهُ عَبْدًا أَعانَ وَلَدَهُ عَلى بِرِّهِ بِالاْءِحْسانِ إِلَيْهِ وَالتَّأَلُّفِ لَهُ وَتَعْليمِهِ وَتَأْديبِهِ.
پيامبر صلي الله عليه و آله: مِهر خداوندى از آنِ بندهاى باد كه فرزند خود را با نيكى كردن به وى و دَمسازى با او و آموزش و ادب كردن وى، در نيكو شدنش يارى دهد.
هر چيز را پذيراست
18 امام اميرمؤمنان على عليه السلام: ... إِنَّما قَلْبُ الْحَدَثِ كَالْأَرْضِ الْخالِيَةِ مآ أُلْقِىَ فيها مِنْ شَىْءٍ قَبِلَتْهُ ... .
امام اميرمؤمنان على عليه السلام: جز اين نيست كه دل نوجوان همچون زمين ميان تُهى است؛ هر چه در آن افشانده شود، همان را مىپذيرد.
تو مسئوولى، تو مسئوولى
19 امام سجاد عليه السلام: ... حَقُّ وَلَدِكَ ... أَنَّكَ مَسْؤُولٌ عَمّا وُلّيتَهُ [بِهِ] مِنْ حُسْنِ الْأَدَبِ وَالدِّلالَةِ عَلى رَبِّهِ ... . وَ الْمَعُوَنَةِ عَلى طاعَتِهِ فيكَ وَ فى نَفْسِهِ ... .
امام سجاد عليه السلام: حق فرزند تو اين است... در سرپرستى وى مسؤوليت دارى كه ادب او را نيكو كنى و به سوى پروردگارش رهنمون سازى و در فرمانبردارى از او، نسبت به وظايف تو و خودش، يارىاش دهى.
اين دانش، دانش است
با اين پدر بيگانه است
21 پيامبرخدا صلي الله عليه و آله نگاهشان به چند كودك افتاد و فرمودند: واى بر فرزندان آخرالزمان از دست پدرانشان! عرض شد: اى پيامبر خدا عليه السلام! آيا از دست پدران مشركشان؟ پيامبر صلي الله عليه و آلهفرمودند: لا، مِنْ ءابآئِهِمُ الْمُؤْمِنينَ لايُعَلِّمُونَهُمْ شَيْئًا مِنَ الْفَرآئِضِ وَ إِذا تَعَلَّمُوا أَوْلادُهُمْ مَنَعُوهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُمْ بِعَرَضٍ يَسيرٍ مِنَ الدُّنْيا فَأَنَا مِنْهُمْ بَرىءٌ وَهُمْ مِنّى بُرَ آءُ.
پيامبرخدا صلي الله عليه و آله نگاهشان به چند كودك افتاد و فرمودند: واى بر فرزندان آخرالزمان از دست پدرانشان! عرض شد: اى پيامبر خدا عليه السلام! آيا از دست پدران مشركشان؟ پيامبر صلي الله عليه و آلهفرمودند: نه، بلكه از دست پدران مؤمنشان كه هيچ يك از واجبات دينى را به آنان نمىآموزند، و چون فرزندانشان، خودشان، بخواهند بياموزند، آنان را باز مىدارند، و در برابر آن به بهرهاى اندك از دنيا خرسند مىشوند. من با چنين پدرانى بيگانهام و آنان نيز با من بيگانهاند.
نماز، نماز، آرى نماز
امام اميرمؤمنان على عليه السلام: نماز را به كودكانتان بياموزيد.
قرآن به من بياموز
23 از پيامبرخدا صلي الله عليه و آله: مَنْ قَبَّلَ وَلَدَهُ كَتَبَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ لَهُ حَسَنَةً وَمَنْ فَرَّحَهُ فَرَّحَهُ اللّهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ وَمَنْ عَلَّمَهُ القُرْءانَ دُعِىَ بِالْأَبَوَيْنِ فَيُكْسَيانِ حُلَّتَيْنِ يَضىءُ مِنْ نُورِهِما وُجُوهُ أَهْلِ الْجَنَّةِ.
از پيامبرخدا صلي الله عليه و آله: هر كس فرزند خود را ببوسد، خداوند بزرگ و بِشكوه براى او كار نيكى مىنويسد. و هر كس فرزند خويش را شادمان كند، خداوند نيز در روز قيامت وى را شادمان مىكند. و هركس به فرزندش قرآن بياموزد، آن فرزند [در روز قيامت] همراه پدر و مادرش فرا خوانده مىشود تا دو جامه بر تن آن دو بپوشند به گونهاى كه چهرههاى بهشتيان از فروغشان بدرخشد.
آموزش تو اين است
امام صادق عليه السلام: فرزندانتان را گرامى بداريد و آدابشان را نيكو كنيد تا آمرزيده شويد.
آموزش دو ورزش
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: شنا و تيراندازى را به فرزندانتان بياموزيد.
دوستدار بچهها باش
26 امام صادق عليه السلام: قالَ مُوسَى بْنُ عِمْرانَ: يارَبِّ أَىُّ الْأَعْمالِ أَفْضَلُ عِنْدَكَ؟ فَقالَ: حُبُّ الْأَطْفالِ فَإِنَّ فِطْرَتَهُمْ عَلى تَوْحيدى. فَإِنْ أَمِتّهُمْ أُدْخِلْهُمْ بِرَحْمَتى جَنَّتى.
امام صادق عليه السلام: حضرت موسى بن عمران عليهماالسلام عرض كرد: پروردگارا! كدام يك از كارها نزد تو برتر است؟ خدا به او فرمود: دوست داشتن كودكان، زيرا سرشت آنان بر يگانگى من استوار است و من هرگاه آنان را مىميرانم، به مِهر خويش، در بهشت خود مىبرم.
با بچه مهربان باش
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: كودكان را دوست بداريد و به آنان مهربانى كنيد.
به من تو نيكى بكن
امام صادق عليه السلام: نيكى انسان به فرزند خويش همان نيكى او به پدر و مادر خويش است.
از خطايش درگذر
29 پيامبرخدا صلي الله عليه و آله: رَحِمَاللّهُ مَنْ أَعانَ وَلَدَهُ عَلى بِرِّهِ وَهُـوَ أَنْ يَعْـفُـوَ عَنْ سَيِّـئَتـِهِ وَيَدْعُوَلَهُ فيما بـَيْنَهُ وَبَيْنَ اللّهِ.
پيامبرخدا صلي الله عليه و آله: مِهر خداوندى از آنِ كسى بادكه فرزند خود را در نيكو شدنش يارى دهد، بدين گونه كه از خطايش درگذرد و براى او دعا كند تا رابطهاش با خدا برقرار باشد.
اين گونه نيكويش نما
30 پيامبرخدا صلي الله عليه و آله: رَحِمَ اللّهُ مَنْ أَعانَ وَلَدَهُ عَلى بِرِّهِ (قالَ: قُلْتُ: كَيْفَ يُعينُهُ عَلى بِرِّهِ؟) قالَ: يَقْبَلُ مَيْسُورَهُ وَيَتَجاوَزُ عَنْ مَعْسُورِهِ وَلايـُرْهِقـُهُ وَلايـَخْـرَقُ بِهِ... .
پيامبرخدا صلي الله عليه و آله: مِهر خداوندى از آنِ كسى باد كه فرزند خود را در نيكو شدنش يارى دهد. (روايتگر حديث مىگويد: به حضرت عرض كردم: چگونه مىتواند او را در نيكو شدنش يارى دهد؟) حضرت فرمودند: كارى را كه بآسانى انجام داده است از وى بپذيرد؛ از كارى كه انجام دادن آن برايش سخت است درگذرد؛ او را به كارى بيش از توانش وا ندارد؛ و وى را نادان نپندارد.
رفتار كودكانه، رفتار كودكانه
پيامبرخدا صلي الله عليه و آله: هر كس نزدش كودكى باشد، بايد با او كودكانه رفتار كند.
به وعدهات وفا بكن
32 امام رضا عليه السلام: إِذا وَعـَدْتُمُ الصِّبـْيانَ فَفـُوا لَهـُمْ فَإِنَّهُمْ يَرَوْنَ أَنَّكُمُ الَّذينَ تَرْزُقُونَهُمْ إِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ لَيْسَ يَغْضِبُ لِشَىْءٍ كَـغَضَبِهِ لِلنِّسآءِ وَالصِّبـْيانِ.
امام رضا عليه السلام: هرگاه به كودكان وعدهاى مىدهيد، آن را برايشان عملى كنيد؛ زيرا آنان مىپندارند شما همان كسانى هستيد كه روزىشان مىدهيد. و بىگمان خداوند بزرگ وبِشكوه به اندازهاى كه براى (رعايت نكردنِ حقوق) زنان و كودكان خشمناك مىشود، براى چيز ديگرى خشمناك نمىشود.
مرا سلامم بكن
33 پيامبرخدا صلي الله عليه و آله: خَمْسٌ لآأَدَعُهُنَّ حَتَّى الْمَماتِ: ... وَالتـَّسْليمُ عَلَى الصِّبـْيانِ لِتَكُونَ سُنَّةً مِنْ بَعْدى.
پيامبرخدا صلي الله عليه و آله: پنج چيز را تا هنگام مرگ رها نمىكنم كه پس از من جزء آيين شوند: [يكى از آنها] سلام كردن به كودكان است.
اى پدرم! نگاهى، نگاهى
34 پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: إِذا نَظَرَ الْوالِدُ إِلى وَلَدِهِ فَسَرَّهُ كانَ لِلْوالِدِ عِـتْـقُ نَسَمَةٍ... .
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: هر گاه پدر به فرزند خود نگاه كند و او را خوشحال سازد، (پاداشِ) آزاد كردن بَردهاى براى پدر است.